پەیوەندی قورئان و كتێبەكانی پێشوو

قورئان تاكە كتێبێكە كە خواى گەورە بەڵێنی پاراستنی داوە، بۆیە هیچ كتێبێكی تر ناخەینە ئاستی قورئانەوە، تەنانەت فەرموودەكانی پێغەمبەری خوایش (صلى الله علیە وسلم) لەلایەن خوای گەورەوە وەعدی پاراستنیان نەدراوە، هەرچی موسڵمانانی سەرزەوی هەن یەكدەنگن لەسەر دروستی قورئان و نابینیت چەشنی هەندێ ئایینی دی چەند قورئانێكی جیاواز هەبن، هەرچیەكیش لە قورئاندا هاتبێت كە لە كتێبەكانی پێشوودا هەیە، ئەوە راستیەكە كە قورئان تەصدیقی كردووە، واتە لێكچوون لە نێوان قورئان و كتێبەكانی پێشوودا هەیە نەك یەكبوون، هەرچی لادان و تەحریفێكیش لە كتێبەكانى پێشوودا كرابێت، ئەوە قورئانی پیرۆز بردویەتیەوە سەر رێڕەوە راستەكەی خۆی.

كێشەكە لەوەدایە ئەو كەسانەى تۆمەتی ئەفسانەى پێشینان دەدەنە پاڵ قورئان، دان بەوەشدا نانێن كە ئەو كتێبانەی پێشووش لەلای خواوە هاتبن، بەڵكو بە ئەفسانەى پێشینیان ناویان دەبەن، پرسیارێك ئاڕاستەی بێباوەڕان و موسڵمانان دەكرێت:

(وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ) (النحل: ٢٤). (وە هەركاتێ بەو هاوبەشدانەرانە گوترابا: ئەرێ پەروەردگارتان چى دابەزاندۆتە خوارەوە؟ لە وەلاَمە راستەكە خۆ دەبوێرن و دەڵێن: چی ناردووە؟ هەر ئەفسانەو ئوستورەو پروپالآنتەى پێشینانى ناردووە).

(وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا) (النحل: ٣٠). (وە بەخەڵكانى خۆپارێز دەگوترێ: پەروەردگارتان چى بەخەلآت بۆ پێغەمبەر ناردە خوارآ، دەڵێن: هەرچى باشە ئەوەى ناردووە).

بۆ نموونە دوو كتێبی جیاواز لە بواری پزیشكیدا دەنووسرێن، هەریەكەیان و دەیان بابەتی جیاواز لەخۆدەگرن، بەلآم لە مەسەلەیەك یان چەند مەسەلەیەكدا یەكهەڵوێستن، بۆ نموونە لە هەردوو كتێبەكەدا هۆكارەكانى نەخۆشی گرانەتا وەك یەك باسكراون، یان چارەسەری نەخۆشیەك لە هەردووكیاندا باس لە یەك جۆر چارەسەر دەكات، ئەمە واتای ئەوە نیە ئەو دوو كتێبە یەكن، بەڵكو دوو كتێبی جیاوازن بەلآم لە مەسەلەیەكدا لێكچوون و یەكهەڵوێستییان هەیە.

(6أَنَا هُوَ الرَّبُّ إِلهُكَ الَّذِي أَخْرَجَكَ مِنْ أَرْضِ مِصْرَ مِنْ بَيْتِ الْعُبُودِيَّةِ. 7لاَ يَكُنْ لَكَ آلِهَةٌ أُخْرَى أَمَامِي)[1]

(6من یەزدانى پەروەردگارتانم كە لە خاكی میسرەوە دەرمهێنان، لە خاكی كۆیلایەتیەوە 7 هیچ كەسێكتان خودای دیكەی بێجگە لە منتان نەبێت)

(7لاَ تَنْطِقْ بِاسْمِ الرَّبِّ إِلهِكَ بَاطِلاً، لأَنَّ الرَّبَّ لاَ يُبْرِئُ مَنْ نَطَقَ بِاسْمِهِ بَاطِلاً. 8اُذْكُرْ يَوْمَ السَّبْتِ لِتُقَدِّسَهُ)[2]

(7ناوی یەزدانی پەروەردگارتان بۆ شتی پووچ مەهێنن، چونكە ئەو كەسانە لەلای یەزدان ئەستۆ پاك نابن كە بۆ شتی پوچەڵ ناوی دەهێنن،8ڕۆژی شەممەتان لە یاد بێت، تاكو بە پیرۆزی ڕایبگرن)

(لاَ تَقْتُلْ. لاَ تَزْنِ. لاَ تَسْرِقْ. لاَ تَشْهَدْ بِالزُّورِ. 19أَكْرِمْ أَبَاكَ وَأُمَّكَ، وَأَحِبَّ قَرِيبَكَ كَنَفْسِكَ).[3]

(18 پێی گوت: «كامیان؟» عیساش فەرمووی: مەكوژە، داوێنپیسی مەكە، مەدزە، شایەتی درۆ مەدە، 19 ڕێزی دایك و باوكت بگرە، هەروەها نزیكەكەت وەك خۆت خۆشبوێت، 20 گەنجەكەش پێی گوت: «ئەمانەم هەمووی كردووە، ئیتر لە چیم كەمە؟»)

زۆربەی زۆری ئایینەكانی تریش لەسەر ئەم بنەمایانە كۆبوونەتەوە، بەلآم هەندێكیان بە رێنمایی تر ئەمانەیان شێواندون یان شاردوونەتەوە، ناكرێت لەبەرئەوەی جوولەكە وتوویەتی ئەم شتانە بكەن ئێمە پێچەوانەكەی هەڵبژێرین، بەڵكو ئەساسی دینەكەی ئێمە بۆ ئەوەیە راستیەكان وەك خۆی بە چەسپاوی بهێڵێتەوەو چەوتى و لادانەكان بباتەوە سەر رێرەوە راستەكە و هەرچی تەواوكاریەكی بیناكە ماوە بە كۆتای بگەیەنێت، ئەو خالآنە وەسیەتی خوا بوون بۆ ئوممەتانی پێشوو و مرۆڤایەتی، ناكرێت ئێستا لە كۆتا پەیامدا وەسیەتەكان پشتگوێ بخرێن و پێچەوانە ببنەوە.

لە قورئانى پیرۆزدا هاتووە (قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (151) وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (152) وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ) (الأنعام: ١٥١ - ١٥٣) (بەو كافرو بێ باوەڕانە بڵێ: وەرن بائەو شتانەتان بۆبخوێنمەوە كە پەروەردگارتان  یاساغیكردوون لەسەرتان:

یەكەم: نابێ هیچ شتێك بكەنە شەریك و هاوبەشی خوا

دووەم: لەگەڵ باوك و دایكدا هەمیشە ئاكار چاكبن.

سێیەم: لە ترسی برسێتیی و هەژاریی، منداڵەكانتان مەكوژن چونكە هەر ئێمەین ڕسق و ڕۆزی بە ئێوەو، بە وانیش ئەدەین

چوارەم: بە ئاشكراو بە نهێنى توخنى تاوان وكارە دزێوەكان - ئاشكراو نهێنییان - مەكەون

پێنجەم: كەسێكیش مەكوژن، خوا كوشتنی بەهەق نەبێ یاساغ نەكردووە، واتە ئێوە بەهەق نەبێ مەردوم مەكوژن، خواى گەورە بۆخۆى ئەمانەى بە ئێوە ڕاسپاردووە بە شكوم بیر بكەنەوەو وریاو ژیربن

شەشەم: هەرگیز نزیكی ماڵ و دارایی هەتیوانان مەكەونەوە بە شێوەیەكی چاك وجوان نەبێ تا بۆ خۆی دەگاتە حاڵەتی پر هێزیی و توانایی خۆیی و، باڵغ و كامڵ ئەبێت،

حەوتەم: با پێوانەو كیشانەتان دادگەرانە بێ، واتە: مامەڵەتان ڕێك وپێك و، دوور لە گزیى و خیانەت بێت خۆ ئێمەش لەتوانا بەدەر، تەكلیف و داوا لە هیچ كەسێك ناكەین بۆ عەداڵەت و دادگەریى.

هەشتەم: هەركە قسەیەكتان كرد، یان بڕیارێكتاندا، دەبێ دادگەربن تێیدا، ئەگەرچی ئەو بڕیارە دژی خزمانی نزیكی خۆشتان بێ.

نۆیەم: دەبێ بەرامبەر بەپەیمان و ئامۆژگارییەكانی خوا بە ئەمەك و بەوەفا بن، خوا ئەمانەی بەئێوە ڕاسپاردووەو ئامۆژگاریی و، وەسیەتی پێكردوون، بەڵكو هەر لە بیرتان بن و ئامۆژگارییان پێوەرگرن، ئەم هێڵە ڕاستەیە بەرنامەو رێبازەكەى منە، دەسا ئێوەیش ئەى ئیمانداران ! هەمیشە شوێنی بكەون و هەر بەودا بچن.

دەیەم: مەكەونە شوێنی ڕێچكەكانى تر، ئەوسا لە شا ڕێگەكەی خوا بترازێن و پەڕاگەندە ببن، ئەوانە گشت وەسیەت و ڕاسپاردەو ئامۆژگاری خوان، دەسا بەڵكو ئێوەیش بیانپارێزن وسنووور شكێنى نەكەن).

قورئانى پیرۆز بانگهێشتی شوێنكەوتوانى كتێبە ئاسمانیەكانى تر دەكات هەتا لەسەر خاڵە جەوهەریەكان كۆببنەوەو خاڵی هاوبەش و یەكدەنگی نێوانیان بكەنە بناغەی پێكەوەژیانی ئایینی و لێك نزیكبوونەوەی ئایینەكان، نەوەك تێكەڵكردنی خاڵە ناكۆكەكان وەك ئەوەی ئەمڕۆ بە ناوى پێكەوەژیانی ئایینەكانەوە پێشكەش ئەكرێت، لە هەموو ئایینەكاندا بنەڕەتەكەیان باسی وەحدانیەتی خواى كردووە، دەبێت لەسەر ئەم بنەڕەتە لێكنزیكبوونەوە بكرێت نەوەك لەسەر ئەو لادانەی لەنێو ئایینەكاندا ئەنجام دراوەو باسی دوانەخوایی و سیانەخوایی و فرەخودایی تێخزێنراوە، ئەگەر ئەوان لەپێناو پێكەوەژیانی ئایینەكاندا دەستبەرداری شیرك بوون و گەڕانەوە سەر بنەڕەتە سەرەكیەكەی ئایینەكەی خۆیان كە یەكخواپەرستیە و تا ئێستاش بەڵگەی تەواوەتی لەسەر تەوحید لەنێو كتێبەكانیاندا ماوەتەوە، ئەمە هەنگاوی قبوڵكراو و خوازراوی ئیسلامیشە، بەلآم ئەگەر بیانەوێت ئیسلامیش بە ئاقاری شیرك و فرەخوداییدا بەرن، ئەوە ئیسلام خۆی دەپارێزێت، لە قورئاندا هاتووە (قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) (آل عمران: ٦٤) (بەخاوەن نامەكان بڵێ: وەرن با ئێمەو ئێوە لەسەر وشەو بەرنامەیەك سووربین كە بۆ هەردوولامان چوونیەكەو یەكسانە، وەرن باجگە لەخوا كەسێكى تر نەپەرستین و، هیچ شتێكیش نەكەینە شەریك وهاوبەشی، هەندێكیشمان لەباتى خوا نەكەینە خواو بپەرسترێن، ئینجا ئەگەر هەر روویان لەوقسە راستەیە وەرگێڕاو بۆ یەكخواپەرستیى نەهاتن بەدەمتانەوە، بەراشكاوى پێیان بڵێن: دەسا ئێوە بەشایەت بن و بزانن كە بەڕاستیی ئێمە موسڵمان وملكەچی بڕیارەكانی خواین).

تۆمەتێكی دی لە بازنەی تۆمەتی ئەفسانەی پێشیناندا ئاڕاستەی پێغەمبەری خوا (صلى الله علیە وسلم) كراوە، گوایە موحەممەد ئەو زانیاریانەی ناو كتێبەكانى پێشووی لەو كەسانەوە وەرگرتووە كە شارەزا بوون لە كتێبەكانی پێشوودا و دواتر ئەو كەسانە موسڵمان بوون و زانیاریەكانیان داوەتە دەست موحەممەد و ئەویش بە شێوازێكی نوێ دایڕشتوونەتەوە، دیوی نادروستی ئەم تۆمەتە لەوەدایە كە ئەو كەسانە هەموویان لە مەدینە موسڵمان بوون و لە قۆناغی مەككەدا نەوەك موسڵمان نەبووبوون، بەڵكو پێغەمبەری خوایشیان نەدەناسی، ئەی پێغەمبەری خوا چۆن بێ بوونی هیچ پاڵپشت و سەرچاوەیەك دەستی پێكرد؟! چۆن سیانزە ساڵ لە مەككە رێگەكەی بڕی و بەرگەی گرت؟! پاشان ئەو كەسانە بۆچی لەنێو خۆیاندا كۆنەبوونەوەو خۆیان بە ویستی خۆیان كەسێك هەڵبژێرن هەتا بانگەشەی پێغەمبەرایەتی پێ بدەن؟ بۆچی هەموویان پێكەوە موسڵمان نەبوون و هەریەكەیان لە قۆناغ و كاتێكی جیاوازدا موسڵمان بوون؟ بۆچی هیچكام لەوانە پۆستێكی گەورەیان داوا نەكرد؟ یان دواى وەفاتى پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) بانگەشەی شوێنگرتنەوەی پێغەمبەریان نەكرد؟ ئەمانەو دەیان پرسیاری تری واقیعی كە سەرلەبەری ئەو تۆمەتە هەڵدەوەشێننەوە، خۆ ئەگەر ئەوانە موسڵمان نەبوونایە، ئەمڕۆ ناحەزان بیریان لە دیوێكی تری بابەتەكە ئەكردەوە بۆ ئەوەی هەرچۆنێكیان كردبێت تۆمەتێك داتاشن، دەیانوت بۆچی یەك كەس لە شارەزایان و شوێنكەوتوانى ئایینەكانى پێشوو شوێن موحەممەد نەكەوت؟ كەواتە موحەممەد ئایینێكی نوێ و داهێنراو و جیاواز لە ئایینە ئاسمانیەكانى داهێناوەو هیچ پەیوەندیەكی نیە بە پەیامى ئاسمانیەوە، بۆیە باوەڕهێنانى ئەو كەسانە بەڵگەیەكە بۆ وەلآمی ئەم تۆمەتەی تر كە بێباوەڕان ئامادەیان كردبوو ئەگەر خەڵكێ لە ئەهلی كیتاب باوەڕ نەهێنن، واتە ناحەزان رێڕەوی خۆیان دیاری كردووە كە شوێن نەكەوتنی ئیسلام و دژایەتی كردنیەتی، ئامانجی خۆیشیان دیاری كردووە كە گومان داتاشینە بەرامبەر بە ئیسلام، تەنها پێناوەكانی بەردەستیان ماوە هەتا بزانن چۆن ئیشی تێدا بكەن و هیچی تر.

لە قورئانی پیرۆزدا هاتووە (وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ) (الرعد: ٤٣) (و ئەوكافرو بێ باوەڕانە دەڵێن: تۆ پێغەمبەرو نیرَدراوى خوا نیت! تۆیش پێیان بڵێ: بەسە خواو ئەو كەسانەى كە زانیاریى و زانستی كتێبى (تەورات) و (ئینجیل)یان لایە، شایەت بن لەنێوان من و ئێوەدا، كە پەیامبەرم).

هەروەها دەفەرموێت (قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ (9) قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كَانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَكَفَرْتُمْ بِهِ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى مِثْلِهِ فَآَمَنَ وَاسْتَكْبَرْتُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (10) وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آَمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَا سَبَقُونَا إِلَيْهِ وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هَذَا إِفْكٌ قَدِيمٌ (11) وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ) (الأحقاف: ٩ - ١٢) (پێیان بڵێ: كە من یەكەم كەس نیم لە پێغەمبەرەكاندا و نایشزانم چى بەسەر من و چى بەسەر ئێوەدا دەهێنرێ؟ من پەیڕەوى هەر لە وەحى دەكەم، كە لەلایەن خواوە بۆم دێت، من هەر بێداركەرەوەو ترسێنەرێكى ئاشكرام، لەوە بەولاوە هیچى ترم بەدەست نیە پێیان بڵێ: باشە چ دەبینن و حاڵتان چۆن دەبێت ئەگەر رۆشن بوویەوە ئەم قورئانە لەلایەن خواوە بێت و، ئێوەیش هەر بڕواى پێ نەكەن؟! وە شایەتێك، زانایەكى پلە بەرز– عەبدوڵلآى كوڕى سەلام- لە نەوەى یەعقوب گەواهیى لەسەر وێنەى واتاى قورئان دا، ئنجا بڕواى بە (موحەممەدو بە قورئان) هێنا، وە ئێوەش هەر خۆتان بە گەورە زانى لە بڕواهێنان بەراستیى خوا هیدایەت و رێنوێنى قەومى ستەمكار، واتە: كافر ناكات، وە بێ باوڕەكان سەبارەت بەوانەى ئیمان و بڕوایان بە قورئان هێنابوو وتیان: ئەگەر ئەوەى موحەممەد پێى هاتووە، شتێكى چاك بووایە ئەوهەژارانە پێشمان نەدەكەوتن لە ئیمان هێنان پێى!! وە وەختێ پەیان پێ نەبرد جا دەیانوت: ئەمە ئەفسانەو درۆیەكی هەڵبەستراوی كۆنە لەپێشینانەوە ماوەتەوە بۆیان!! لە پێش ئەم قورئانەیشەوە خوا نامەكەى موساى دابەزاندو كردى بە پێشەواو بەزەیى بۆ بەنى ئیسرائیل ئەم قورئانەش نامەو كتێبەكە سەلمێنەرى تەورات و كتێبە پێشووەكانى خۆیەتى بە زمانێكى پاراوى عەرەبى هاتووە تا ستەمكارەكان بترسێنێ بە سزاى دۆزەخ و بە چاكەكارانیش موژدە بەخش بێت بە بەهەشت).

هەرچی كتێبە ئاسمانیەكان هەن سەرچاوەكەیان لاى خواوەیەو پێكەوە باس دەكرێن (إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآَنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (التوبة: ١١١)، (بێگومان خوا گیان و سامانی موسڵمانانی كڕیوە كە لە باتییاندا بەهەشتیان بداتێ كوشتار دەكەن لە ڕیی خوادا جا ئەكوژن و، دەشكوژرێن ئەو كڕین و فرۆشتنە بەڵێنێكی هەقە خواى گەورە داویەتى  لە تەورات و ئینجیل وقورئاندا ئەوە كێ لەخوا پابەند ترە بەپەیمان و بەڵێنی خۆیەوە؟ دەسا موژدەو مزگێنی بەیەكتر بدەن و، گشتان دڵشادبن- ئەی موسڵمانان!- بەوكڕین و فرۆشتنەی كردووتانە، دیارە هەر ئەو مامەڵەیە دەسكەوتى مەزن وسەرفرازیی گەورەیە)

بەلآم كتێبە پێشینەكان سەرچاوەی داڕشتنى قورئان نین، بەڵكو قورئان وەحیەكی خواییە كە راستیە دەستكاری نەكراوەكانى ناو كتێبەكانى پێشوو  بە چەسپاوى دەهێڵێتەوەو لادان و دەستكاری و تەحریفی ناو ئەو كتێبانەش راست دەكاتەوەو هەرچی بەشی تەواونەكراوی ناوى بینای پەیامى خوایی هەیە تەواوی دەكات، قورئانی پیرۆزیش لە چەندین شوێندا ئاماژەی بەمە داوە:

(وَآَمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآَيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ) (البقرة: ٤١) (و دەبێ بەو قورئانەش ناردوومەتە خوارەوە باوەڕ بكەن، كە بەراست دانەرى ئەو تەوراتەی لاى ئێوەیە  وە لەباتى ئەوە ببنە یەكەم بڕوادار پێى، نەبنە پێشەنگ و یەكەم كەس لەوانەى كە باوەڕى پێناكەن و ئایەتەكانى من بەنرخ و بە بەهایەكى كەم مەفرۆشن و دەبێ تەنها هەر لە سزاو تۆڵەى من بەراستیى پارێز بكەن و بترسن).

(وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آَمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ) (البقرة: ٩١) (هەركە پێیان بگوترێ: وەرن بەو بەرنامەیە كەخوا ناردوویەتى باوەڕبهێنن دەڵێن: هەرچى بۆخۆمان هاتووە باوەڕى پێدەكەین، واتە: تەنها بە تەورات بڕوا دێنین، ئیتر جگە لەو باوەڕ بەهیچ كتێبێكى تر ناكەن، هەر چەندە پشتگیریى لە كتێبەكەى خۆشیان بكات پێیان بڵێ: باشە! ئەگەر بە كتێبەكەى خۆتان بڕواتان هەیە، ئەى بۆچى لەوەو بەر پەیامبەرەكانى خواتانكوشت، ئەگەر ڕاست دەكەن بڕوادارن..؟! )

(نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ) (آل عمران: ٣) (ئەم (قورئان) ـەى بە هەق وراست و دروست، دابەزاندۆتە سەرتۆ  پشتگیرى ئەوهەموو نامەو كتێبە پێشوانەى خۆیەتى و لەپێش ئەم قورئانەیشەوە (تەورات و ئینجیل)ـى دابەزاند)

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آَمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا) (النساء: ٤٧) (ئەی ئەوانەی لەپێشەوە كتێب و نامەتان پێدراوە باوەڕ بێنن بەم قورئانەی دامانبزاندۆتە خوارەوە كە ددان دەنێ بەوكتێبەى ئێوەدا بەر لەوە چەند دەم و چاوێك ساف بكەین. شێوەی مرۆڤیان لێ داماڵین و وەكو پشتی سەریانی لێبكەین، یاخود نەفرینیان لێبكەین، هەروەك چۆن نەفرینمان لەوانە كرد رۆژی شەممەیان شكاند، دیارە كە خوا فەرمان بەهەرچى بدا، هەمیشەو بەردەوام دێتە دى)

(وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آَتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ) (المائدة: ٤٨) (ئەم كتێبەى (قورئان)یشمان، هاوڕێ لەگەڵ هەموو ڕاستییەكدا ناردە خوارێ بۆت تەسدیقى ئەو كتێبانەش دەكات بەرلەخۆى هاتوون و چاودێرو پارێزەرو شایەتیشە بۆیان دەسا تۆش لەنێوان گشت خەڵكاندا هەر بەپێى ئەوبەرنامەیە كاربكەو بڕیاربدە،  خوا ناردوویە ولەو هەق و راستییە لەخواوە بۆت هاتووە لامەدەء، مەكەوە شوێنى هەواو ئارەزوویان بۆ هەریەكێ لەئێوەش ئەى موسڵمانان و ئەهلى كیتاب! یاساو بەرنامەیەكمان دانا، خۆئەگەر خوا ویستبای هەمووتانى دەكردە یەك گەل و یەك و ئوممەت و، هەرلەسەرەتاوە یەك بەرنامەشى بۆ دادەنان بەلآم بەوشتانە پێمانداون ویستى تاقیتان بكاتەوە، كەوابوو گشتتان پێشبڕكێ بكەن، بۆئەنجامدانى هەموو كارێكى چاكەوخێر، دڵنیاشبن هەموو هەر بۆلاى خوا دەگەڕێنەوە، ئەوساش زۆر بەوردى لەوشتانە ئاگادارتان دەكا، ناكۆكى و كێشەتان بوو)

(قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَإِلَى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ) (الأحقاف: ٣٠) (گەڕانەوەو وتیان ئەى گەلەكەمان! بێگومان ئێمە گوێمان لە كتێبێكەوە بوو كە لە پاش موسا دابەزێنراوە، سەلمێنەرى كتێبەكانى پێش خۆیەتى، رێنوێنى دەكا بۆ هەق و بۆ رێى راست).

 



[1] - سفر التثنية: 5/7-8.

[2] - سفر الخروج: 20/7-8.

[3] - إنجيل متى: 19/18-20.


بابەتی پەیوەندار

باسی هێستر لە قورئاندا

بۆچي قورئان كرا بە موعجيزە؟

ئیسلام راستكەرەوەیە نەك شوێنكەوتە

وەڵامێك بۆ تۆمەتی ئەفسانەى پێشینان

سەرچاوەكانى قورئان كامانەن؟

ئینجیلەكان و قورئان

چیرۆك لەنێوان قورئان و كتێبەكانى پێشوودا

پێغەمبەران لەنێوان كتێبەكانی تر و قورئاندا

پەیوەندی قورئان و كتێبەكانی پێشوو

روانینێ بۆ كتێبەكانى پێشوو

12