پیامبر خدا ﷺ ضمن اهمیت دادن به نوع و ترکیب و کیفیت غذا، به مجموعه‌ای از آداب غذا خوردن نیز پایبند بود و اصحابش را بر اساس آنها تربیت می‌کرد تا از غذا خوردن به عنوان وسیله‌ای برای کسب ثواب و خشنودی خدای متعال بهره ببرند و در عین حال از خوراک، استفاده بهینه بکنند و تغذیه که یک رویه‌ی مهم زندگی است، به درستی انجام گیرد. آداب نبوی غذا خوردن عبارتند از:

1-شروع کردن با نام خدا

2-لقمه برداشتن با دستِ راست

3-از جلو خود لقمه برداشتن

«عمر ابن سَلَمه» روایت می‌کند: در محضر پیامبر خدا ﷺ غذا می‌خوردم و دستم را در ظرفِ غذا حرکت می‌دادم. پیامبر خدا ﷺ فرمودند: «یا غُلامُ! سَمِ اللّهَ وَ کُل بِیَمینِکَ وَ کُل مِمّا یَلیکَ[1]: پسر جان! با نام خدا آغاز کُن و با دستِ راست لقمه بردار و از جلو خودت، بخور».

4-برداشتن لقمه‌ای که می‌افتد. باید خوراکی را که می‌افتد، برداریم و قسمت آلوده شده آن را جدا کنیم و باقی مانده‌اش را بخوریم.

5-لیسیدن انگشتان دست در پایانِ غذا خوردن. «جابر» روایت می‌کند که پیامبر خدا ﷺ فرموده‌اند: «إنّ الشّیطان یَحضُرُ أحدَکم عندَ کلِّ شیء مِن شأنِهِ حتّی یَحضُرَه عندَ طعامِه فإذا سَقَطَت مِن أحدکُمُ اللُّقمةُ فَلیُمِط ما کان بها من أذًی ثمَّ لِیَأکُلها و لا‌یَدَعها للشّیطان فإذا فَرَغَ فلیَلعَق أصابِعَه فإنّه لا‌یدری فی أیِّ طعامه تکون البرکة[2]: شیطان در خلال انجام تمام کارهایتان حضور پیدا می‌کند حتی هنگام غذا خوردنتان نیز حضور دارد لذا اگر لقمه‌ای از دستتان افتاد، قسمت آلوده‌اش را بزدایید و باقی مانده‌اش را بخورید و آن را برای شیطان فرو نگذارید و هرگاه به پایان غذایتان رسیدید، انگشتان دستتان را بلیسید؛ شما چه می‌دانید برکت غذا در کدام بخش آن است».

6-تمیز کردن ظرف‌ها. پیامبر خدا ﷺ غذایی را در ظرفشان باقی نمی‌گذاشتند و غذای درون ظرف را با انگشتانشان پاک می‌کردند و می‌خوردند. «انس» می‌گوید: «پیامبر خدا ﷺ به ما فرمان دادند ظرف‌هایمان را تمیز کنیم و غذای باقی مانده در آنها را بخوریم[3]».

7-با سه انگشت برداشتن لقمه. «کعب ابن مالک» روایت می‌کند که «پیامبر خدا ﷺ با انگشت – شصت و اشاره و میانی – خود لقمه را برمی‌داشتند و قبل از آن که انگشتانشان را پاک بکنند، آنها را می‌لیسیدند»[4]. از این روایت استنباط می‌گردد که لقمه‌های پیامبر خدا ﷺ کوچک بوده‌اند و غذا خوردنشان در نهایت سادگی و تواضع بوده است.

8-گِرد آمدن بر سرِ سفره:  پیامبر خدا ﷺ به اصحاب خود توصیه می‌کردند با جمع غذا بخورند و سرِ سفره، گِرد هم آیند. «جابر» روایت می‌کند که پیامبر خدا ﷺ فرموده است: «غدای یک نفر برای دو نفر و غذای دو نفر برای چهار نفر و غذای چهار نفر برای هشت نفر کفایت می‌کند». در روایت «عبداللّه ابن عمر» نیز آمده است که پیامبر خدا ﷺ فرموده‌اند: «کلوا جمیعاً و لا‌‌‌تفرَّقوا فإنَّ البرکة مع الجماعة[5]: با هم غذا بخورید و متفرّق نشوید که برکت در جمع است».

9-اگر غذایی را می‌پسندید، به تعریف آن می‌پرداخت. پیامبر خدا ﷺ هرگز از هیچ غذایی عیب نمی‌گرفت و اگر از غذایی خوشش می‌آمد، می‌خورد و در غیر این صورت، نمی‌خورد و چیزی نمی‌گفت.[6] «جابر ابن عبداللّه» روایت می‌کند: یک بار  پیامبر خدا ﷺ در منزلشان درخواست غذا کردند و به او پاسخ دادند: چیزی جز سرکه در خانه نداریم. فرمودند: آن را بیاورید. و بعد از خوردن سرکه فرمودند: «نعم الإدُمُ الخَلّ؛ نعم الإدُمُ الخَلّ[7]: سرکه، خوراکی خوب است؛ سرکه، خوراکی خوب است».

10-سپاسگزاری خدا بعد از اتمام غذا. «عبداللّه ابن بسر» روایت می‌کند: پیامبر خدا ﷺ می‌فرمودند: «إن اللّه لَیرضی عن العبد أن یأکُلَ الأکلَةَ فیَحمَدَه علیها أو یَشرَبَ الشَّربَة فیَحمَدَه علیها[8]: خداوند از بنده‌اش خشنود می‌گردد که وقتی غذایی بخورد و یا نوشیدنی‌ای بنوشد، پروردگارش را به خاطر آنها سپاس گوید».

11-دعای خیر کردن برای صاخبِ غذا. «اَنَس» روایت می‌کند که پیامبر خدا ﷺ در منزل پدرم غذا خوردند و در پایان ‌فرمودند: «اللهم بارک لهم فی ما رزقتهم و اغفر لهم و ارحمهم[9]: خدایا! به روزیشان برکت بده و از ایشان خشنود باش و به آنان رحم کُن».

12-پوشاندن روی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها و ظرف‌ها. ««جابر ابن عبداللّه» روایت می‌کند که پیامبر خدا ﷺ فرموده‌اند: «غَطّوا الإناءَ و أَوکوا السِّقاءَ و أغلِقوا البابَ و أطفِئوا السِّراجَ فإن لم‌یَجِد أحدُکم إلّا أن یَعرُضَ علی إنائه عُوداً و یَذکُرَ اسمَ اللّه فلیَفعَل[10]: درب ظرف‌ها و دهانه‌ی مَشک‌ها را ببندید و درب را قفل و چراغ ها را خاموش کنید ... اگر چیزی جز یک ترکه چوب برای پوشاندن روی ظرف‌های غذا نیافتید، همان را به کار ببرید و نام خدا را بر آن ذکر نمایید».