پسر عمو و دوست محبوب پیامبر خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) و  اولین بچه  مسلمان شده و داماد پیامبر بود و همچنین پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) مژده بهشت را به ایشان داده بودند و چهارمین خلیفه مسلمانان هستند.

نامش علی بن ابوطالب بن عبدالمطلب قریشی هاشمی است،کنیه ایشان ابوالحسن می باشد، عمویش ابوطالب پشتیبان سرسخت پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) بود اما بخاطر تأثیرات قریشی ها بدون اینکه ایمان بیاورد فوت کرد، اما مادرش فاطمه مسلمان شد و با ایمان فوت کرد.

زمانی که پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) شروع به تبلیغ دین اسلام کرد علی بن ابوطالب اولین کسی بود که در بین بچه ها ایمان آورد و بعدا هم سبب ایمان آوردن اشخاص بزرگی چون ابوذر غفاری شد.

زمانی که پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) تصمیم گرفتند که به مدینه هجرت کنند ، به علی ابن ابوطالب فرمودند که در بستر ایشان نخوابند و در مکه بماند تا اماناتی  که نزد پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) بود به صاحبانش باز گرداند، او نیز همه دستورات را بخوبی اجرا کرد و بعدا هجرت کرد و خود را به مدینه رساند.

 علی در بیشتر غزوه ها شرکت کرد و در بعضی از آنها پرچم دار سپاه اسلام بود ، فرماندهی چندین  سپاه را هم  عهده دار شد.

بعد از غزوه بدر به خواستگاری فاطمه دختر پیامبر خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) رفت و با مهریه یک سپر ایشان را عقد کرد.

در فتح خیبر مشکل بزرگی رخ داد، آن شب پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمودند ( فردا صبح پرچم را به دست کسی می دهم که خداوند توسط او خیبر را به ما می بخشد، او کسی است که خداوند و پیامبر خدا را دوست دارد و خدا و پیامبرخدا(صلى الله عليه وآله وسلم) نیز او را دوست دارند) آن شخص هم  علی بن ابوطالب بود.

 پیامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) می فرمود(مهربان ترین شخص در امتم ابوبکر است برای امتم و قویترین شخص در پیاده کردن آئین اسلام عمر است و با شرم و حیا ترین آنها عثمان و عادل ترین آنها علی بن ابی طالب است).

همچنین پیامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) می فرمود:( ای علی تو داماد من و پدر فرزندانم هستی و من از تو ام تو هم از من هستی ).

بعد از وفات پیامبر خدا (صلى الله عليه وآله وسلم)، حامی و پشتیبان هرسه خلیفه قبل از خود بود و در تمام اتفاقات و مسائل کوچک و بزرگ با او مشورت می کردند و او نیز همکار هر سه خلیفه بود.

بعد از به شهادت رسیدن عثمان  بن عفان ، بیعت به علی بن ابوطالب داده شد .

بخاطر بروز مجدد سبأیان  و شروع آشوب و هرج و مرج در بین مسلمانان، دو جنگ سخت در بین مسلمانان بنام (جمل و صفین ) در زمان خلافت ایشان روی داد، در هردو جنگ هم حق با علی بود، اما بخاطر برخی تعصبات مذهبی ،کمی روایت نادرست آن زمان نسبت به رویدادها انجام شده که  هدفشان بزرگ جلوه دادن آشوب در آن زمان و زشت جلوه دادن کارها و تجربیات تاریخی مسلمانان بوده است، وگرنه  اسناد صحیح  اثبات می کنند که کشتارها چه از روی زمان و چه از روی تعداد کشته شدگان بسیار کمتر بوده است.

همزمان با خوارج جنگ کردند و آنان را به سختی شکست دادند.

خوارجیان به تلافی شکستی که خورده بودند تصمیم گرفتند خلیفه را ترور کنند و سرانجام خلیفه را به شهادت رساندند.

شهادت ایشان هم در شب هفدهم ماه رمضان سال چهلم هجری بود و مدت خلافتشان 4 و سال و 8 ماه و15روز بود.

از برجسته ترین فرزندان علی: حسن و حسین ، عثمان ، عمر ، اُم کلثوم ، زینب ، محمد (ابن حنیفه) ، عباس ، جعفر ، عبدالله ، یحیی و رقیّه را می توان نام برد.