امروزه عسل را به عنوان درمان بسیاری از بیماری‌ها به کار می‌برند. مثلاً از آن برای درمان حساسیت، التیام زخم و سوختگی و ناراحتی‌های دستگاه گوارش و چشم و شب‌ادراری کودکان و التهاب سینه و ریه‌ها و روماتیسم و درمان کبد و کلیه و پروستات و زخم معده و تقویت عضلات قلب و افزایش هموگلوبین خون و حتی با هدف زیبایی و لطافت پوست و صورت، استعمال می‌کنند. یک درمان مفید برای تقویت جنسی نیز هست. عسل برای افراد گرسنه و روزه‌دار، بسیار مهم و مفید می‌باشد و به عنوان درمان سرطان نیز مصرف می‌شود.

عسل را در تحقیقات علمی برای توقف فعالیت سلول‌های سرطانی به کار می‌برند و قبلاً این اثر را روی موش‌های آزمایشگاهی امتحان کرده‌اند. هم اکنون در «آلمان» عسل را برای علاج سرطان استعمال می‌کنند. علت ابتلاء به بیماری سرطان، ضعف سیستم دفاعی بدن است به طوری که این سیستم نمی‌تواند در مقابل سلول‌های سرطانی، مقاومت نماید. یکی از اثرات عسل، تقویت سیستم دفاعی بدن است و لذا باید هنگام سالم بودن، عسل بخوریم تا از ابتلای بدن به سرطان و انواع بیماری‌های دیگر در امان بمانیم.

«ابوسعید خُدری» روایت می‌کند: مردی نزد پیامبر خدا ﷺ آمد و گفت: برادرم دچار اسهال شده است. پیامبر ﷺ فرمود: «اسقه عسلاً: به او عسل بنوشان». آن مرد رفت و به برادرش عسل داد و دوباره آمد و گفت: ای پیامبر خدا! به او عسل دادم و اسهال او بیش‌تر شد. پیامبر ﷺ فرمود: باز هم به او عسل بده. آن مرد رفت و برگشت و همان گفت. پیامبر خدا ﷺ فرمود: مجدداً به او عسل بده. آن مرد بازگشت و گفت: برادرم خوب نشده است. پیامبر ﷺ فرمود: «صَدَقَ اللّهُ و کَذَبَ بَطنُ أخیکَ:خداوند راست گفته است و شکم برادرت دروغ می‌گوید». آن مرد رفت و به او عسل داد و سرانجام برادرش شفا یافت.[1]

چند نکته از این روایت استنباط می‌گردد:

1-صحابه در تمام امور بزرگ و کوچک خود از پیامبر خدا ﷺ رهنمود خواسته‌اند و سعی کرده‌اند چیزهای بیش‌تری از او بیاموزند و تمام آموخته‌های خود را به آن حضرت نسبت داده‌اند.

2-آن صحابی به صدق کلام پیامبر خدا ﷺ یقین داشته است و لذا بلافاصله به اجرای آن مبادرت می‌ورزد.

3-آن صحابی می‌داند اِشکالی در فرایند درمان وجود دارد و بلافاصله به پیامبر ﷺ مراجعه می‌نماید تا دستورالعمل جدید بگیرد. بر این اساس یاد می‌گیریم که بیمار نباید به یک بار مراجعه به پزشک اکتفا نماید و باید مرتباً با او در ارتباط باشد.

4-آن صحابی یقین داشته است که اِشکال به رهنمود پیامبر ﷺ بر نمی‌گردد و لذا علی‌رغم تکرار شدن دستورالعمل آن حضرت، بدون چون و چرا آن را انجام می‌دهد.

5-پیامبر ﷺ به آن صحابی و تمام مسلمانان یاد می‌دهد که نسبت به درمان خود سهل‌انگاری نکنند و نباید تصور نمایند که یک مرحله اجرای دستورالعمل درمانی، کافی است بلکه باید تمام مراحل درمان را تا دستیابی به نتیجه‌ی مطلوب، سپری نمایند.

6-مقصود پیامبر خدا ﷺ از «صَدَقَ اللّه» اشاره به آن عبارت قرآنی است که خدای متعال عسل را به‌عنوان شفای مردمان معرفی کرده است[2] و مقصود از «کَذَبَ بَطنُ أخیک» این است که برادر تو عجله دارد و هنوز از دستورالعمل درمانی به طور کامل استفاده نکرده است و مشکل در دارو نیست بلکه فرایند درمان هنوز کامل نشده است.

اهمیت بیش‌تر عسل در این است که با وجود داشتن فواید متعدد و برخلاف درمان‌های دیگر که بدمزه و دارای عوارض جانبی هستند، طعم مطبوعی دارد و فاقد عوارض جانبی است. ماده‌ی اصلی بسیاری از داروهای شرکت‌های دارویی، عسل است و آنها آشکارا در بروشور داروهایشان به ماده‌ی عسل اشاره کرده‌اند. لذا توصیه می‌گردد قبل از این که ناگزیر به استفاده از عسل در فرآیند درمان شوید، از عسل به عنوان یک خوراکی مفید و عامل پیشگیری از بیماری‌ها بهره‌مند شوید.

البته نباید به کودکان زیر ۱۲ ماه عسل داد. متأسفانه در برخی از مناطق برای شیرین کردن کام نوزادان –در یک هفتگی - به نوزادان عسل می‌دهند. این کار اشتباه است و بهتر است از خرما استفاده شود. چون اگر در آن سن به نوزاد عسل بدهند، ممکن است زمینه‌ی ابتلای او به بیماری خطرناک «دیفتری»[3] (Diphteria) فراهم گردد. هم‌چنین ممکن است آن عسل حاوی باکتری «کلستریدیوم تتانی» باشد و چون هنوز واکسن ضد بیماری کزاز را برای نوزاد تزریق نکرده‌اند، دچار «کزاز»[4] (Tetanus) شود اما بعد از یک سالگی بهترین خوراکی برای فعال ماندن و رشد کودکان، عسل می‌باشد. مصرف عسل به دفع سموم از بدن او کمک می‌کند. عسل ضد باکتری و ضد کپک زدن است و فواید متعدد دارد و بسیار انرژی‌زا است. بازیکنان قبل از ورود به زمین بازی، عسل می‌خورند. توصیه می‌گردد به جای چای شیرین به بچه‌های خود شربت عسل بدهیم.

مصرف عسل برای کسانی که دیابت دارند، ممنوع است. این یک باور غلط است که عدّه‌ای مصرف عسل را در تمام موارد از جمله بیماری دیابت، مفید می‌دانند. عسل برای همه خوب است اما برای بیماران دیابتی، مضرّ می‌باشد. چون عسل، شیرین است و بیمار باید به اندازه‌ی نیاز بدنش قند دریافت کند و بدیهی است که این مقدار را باید پزشک متخصص تعیین بکند.

به هر حال می‌توان گفت عسل هم خوراک و هم عامل حفظ سلامتی بدن و هم نوعی درمان محسوب می‌گردد. لذا اگر در مورد سایر خوراکی‌ها یک بار انگشت دست خود را می‌لیسیم، در خصوص عسل باید چند بار انگشتان دست یا قاشق و ظرف آغشته به عسل را لیس بزنیم تا مطمئن شویم که هیچ جزئی از این ماده‌ی مفید را از دست نداده‌ایم. ممکن است گفته شود خوراکی‌های پیامبر خدا ﷺ خواص و فواید مشترک داشته‌اند. دلیلش این است  که پیامبر خدا ﷺ سعی کرده‌اند گزیده‌ی خوراکی‌های مفید را تعیین کنند تا مردم بتوانند از بهترین راه و در کوتاه‌ترین زمان، سلامتی خود را حفظ کنند. ضمناً این تغذیه‌ی ساده و مفید نبوی، پاسخی کوبنده به کسانی است که ادّعا می‌کنند خوراکی‌های پیامبر ﷺ خاص روزگار او بوده‌اند و دیگر اکنون در سبد غذایی بشر جایی ندارند و جایگزین‌های بسیار بهتری در اختیار داریم. خوراکی‌های آن حضرت هم برای نیاکان ما و هم برای ما و هم برای نسل‌های آینده، همواره مناسب و مفید می‌باشند.