سلام بر خدا

آن‌گاه که نمازگزار مراحل عروج در آسمانِ معنویت را پشتِ سر نهاد، به محضرِ «مَلِکُ‌المُلوک» راه پیدا می‌کند ... مستقیماً به دیدار پروردگارش می‌رسد ... در کمالِ ادب و احترام در مقابلش زانو می‌زند و به او سلام و تحیّت[1] می‌دهد ... واقعاً مقام دل‌انگیز و پرشکوهی است! ... واقعاً نعمت بزرگ و بی‌بدیلی است که بنده‌ای ناچیز «به جایی برسد که بجز خدا نبیند» ... «التَّحیّاتُ للّه»: ناب‌ترین درودها و تحیّت‌ها را به پروردگارم تقدیم می‌کنم. بر زبان راندنِ ناآگاهانه و غافلانه‌ی «التَّحیّاتُ للّه» مصداق واقعی محرومیت و ظلم به خویشتن است.

یافتن عباراتی که شایستگی بر زبان راندن در محضرِ خدای متعال را داشته باشند، بسیار دشوار و ناشدنی است و خدا را سپاس می‌گوییم که چنان عباراتی را آماده در اختیار داریم ... «ابن مسعود» می‌گوید: پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) در حالی که کفِ دستم را در دستانش گرفته بود، تشهد را همانند سوره‌ای از قرآن به من آموخت: «التَّحیّاتُ لِلّهِ و الصَّلَواتُ وَ الطَّیِّباتُ، السَّلامُ عَلَیکَ أیُّها النَّبِیُّ وَ رَحمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ، السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ أَشهَدُ أن لا إلهَ إلّا اللّهُ وَ أَشهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ وَ رَسولُهُ[2]».

در حالتِ قیام، «قرآن» (حمد و سوره) و در حالتِ بر زانو نشسته، «حدیثی از پیامبر» (تشهد) می‌خوانیم تا نشان دهیم که قرآن و سنّت، مُکمّل یکدیگرند.

آن گاه که «السَّلامُ عَلَیکَ أیُّها النَّبِیُّ وَ رَحمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ» می‌گوییم و هر بار که به پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) سلام می‌کنیم، خدا و فرشتگان او سلاممان را ده بار پاسخ می‌دهند[3].

«السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ»: نمازگزار حتی اگر فُرادی نماز بخواند، خود را همراه همه‌ی نمازگزاران می‌داند و به خود و به تمام نمازگزاران و بندگان صالح خدا، سلام می‌دهد. بدیهی است که کاروان بندگان صالح خدا از سپیده‌دم تاریخ تا روز قیامت امتداد دارد و لذا سلام‌های ما نیز تا قیامت، مُستدام خواهد بود.

«أَشهَدُ أن لا إلهَ إلّا اللّهُ وَ أَشهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ وَ رَسولُهُ»: تجدید توحید و بیعت با خدا است.

«اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ عَلَی إبراهیمَ وَ عَلَی آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ وَ بارِک عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ کَما بارَکتَ عَلَی إبراهیمَ وَ عَلَی آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ»: از خدای ستوده و صاحبِ مَجد می‌خواهیم همان گونه که بر ابراهیم (ع) و آل او درود و صلوات فرستاده است، بر محمّد (صلى الله عليە وسلم) و آل او نیز درود و صلوات بفرستد.

آن گاه که در روز قیامت انسان‌ها گرفتار غم و اندوه طاقت‌فرسا می‌شوند، پیامبران بزرگ «آدم»، «نوح»، «ابراهیم»، «موسی» و «عیسی» (علیهم السّلام) را یکی پس از دیگری به شفاعت در نزد پروردگار می‌طلبند اما هیچ یک چنین کاری را زیبنده‌ی خود نمی‌دانند و لذا ناگزیر دست به دامانِ «محمّد» (صلى الله عليە وسلم) می‌شوند. پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) فرموده‌اند: «من روان می‌شوم و به زیر عرش می‌روم و در پیشگاه پروردگارم به سجده می‌افتم. سپس خداوند مرا به گفتن انواعِ حمد و حُسنِ ثنای خود راهنمایی می‌کند که پیش‌تر به هیچ کس نیاموخته است. بعد می‌فرماید: ای محمّد! سرت را بلند کُن و درخوست کُن تا عطا نمایم و شفاعت کُن تا بپذیرم. من نیز سرم را بلند می‌کنم و می‌گویم: پروردگارا! اُمّتم را دریاب؛ پروردگارا! اُمّتم را دریاب».[4] ملاحظه می‌گردد که در این روایت بعد از سجده و حمد و ثنا کردن ویژه، به پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) اجازه‌ی تقاضا و شفاعت داده خواهد شد. خوشبختانه در همین دنیا - پس از «تحیّات» - به نمازگزار، امکان دعا و درخواست داده شده است و او می‌تواند خواستار بخشش گناهانش شود و بگوید: «اللّهُمَّ إنّی ظَلَمتُ نَفسی ظُلماً کَثیراً وَ لا‌یَغفِرُ الذُّنوبَ إلّا أنتَ فَاغفِر لی مَغفِرَةً مِن عِندِکَ وَ ارحَمنی إنَّکَ أنتَ الغَفورُ الرَّحیمُ[5]». دعای پس از تحیّات، فرصتی است که باید مغتنم شمرد و برای خاتمه دادن به نماز شتاب نورزید. کسی چه می‌داند شاید این فرصت هرگز تکرار نگردد.

نگران پاها و مفاصلتان نباشید. من از پزشکان متخصص ارتوپدی (Orthopedy) در خصوص ضررِ نشستن در حالتِ تشهد، سؤال کردم و آنها هیچ دلیل علمی برای مُضرّ بودن آن سراغ نداشتند. اتفاقاً فشاری که در حالت تشهد بر روی وریدهای پا وارد می‌شود، به تخلیه‌ی وریدها و کاهش احتمال ایجاد لخته‌های خونی و در نتیجه کاهش احتمال سکته‌ی مغزی و قلبی کمک می‌کند.

ضمناً چنان‌چه نمازِ اهل نماز پذیرفته گردد، خود آنها بعد از مرگ در زُمره‌ی «بندگان صالح خدا» قرار می‌گیرند و نمازگزاران بعدی تا روز قیامت به آنان سلام و درود خواهند فرستاد.



[1] . «تحیّة» در اصل به معنای «زنده کردن» است اما وقتی از سوی انسان به کار برده می‌شود، به معنی «زنده باد» است و این اصطلاح برای تعظیم و بزرگداشت استعمال می‌گردد. (مترجم)

[2] . بخاری- 6265 و مسلم- 402

[3] . «ما عَلَی الأرضِ مِن مُسلِمٍ یُصَلّی عَلَیکَ مَرَّةً واحِدَةً إلّا صَلَّیتُ أنا و مَلائِکَتی عَلَیه عَشراً» (طبرانی در المعجم الکبیر 1/589)

[4] . بخاری- 4712 و مسلم- 194

[5] . بخاری- 834 و مسلم- 2705

 1466

موضوع مرتبط

نماز برنامه‌ی زندگی

مدرسه‌ی نماز

تمثل یافتن نماز

اقامه‌ی نماز

آثار حرکات نماز

سلام بر خدا

در مقام سجده

حمد خداوند

مقام رکوع در نماز

نماز، قراردادى با خدا

123