نماز صِرفاً ارتباط شخصی خدا و بنده و یک امر فردی و محدود به بُعد روحانی نیست. نماز یک مدرسه‌ی بزرگ و نمونه است که همگان می‌توانند در آن درس بخوانند و به تحصیل بپردازند. درس‌هایی که نمازگزاران در این مدرسه می‌آموزند، متعدد و متنوعند. در این مدرسه فقط ادای ظاهری فرائض و سُنَن مدّ نظر نیست هم چنان که در هیچ مدرسه‌ی نمونه‌ای تنها اخذ مدرک تحصیلی، هدف نیست. برای حضور در این مدرسه و کسب فلاح موفقیّت در آن باید نِدای «حَیَّ عَلَی الصَّلاة» و «حَیَّ عَلَی الفَلاح» را لبیک گفت.

یکی از درس‌های این مدرسه، فهمیدن ارزش وقت است. با شنیدن اذان باید کارهای دیگر را فروگذاشت و راهی مسجد شد. کم ترین تأخیر موجب می‌گردد بخشی از نماز جماعت را در مسجد از دست بدهیم. از دست دادن نماز جماعت معادل از دست دادن 27 نمره (درجه) از نماز است![1]

درس دیگر نماز، آموختن ادب تواضع است. بدون هیچ امتیازی همانند سایر نمازگزاران در صفوف نماز جماعت می‌ایستیم و شانه‌ها و پاهایمان را در کنار یکدیگر  قرار می‌دهیم، و تلاش می‌کنیم دل‌هایمان را نیز به یکدیگر نزدیک سازیم.

با مشارکت همگانی و همدلی در «نماز جماعت»، زمینه‌ی آباد کردن «محلّه» و با مشارکت همگانی و همدلی در «نماز جمعه»، آباد کردن «شهر»مان را فراهم می‌کنیم.

نماز به ما یاد می‌دهد که هر کاری را با رعایت شرایط و ترتیب و وقت خاص آن انجام دهیم.

درس دیگر نماز، «شَجاعت» است و ما در نماز یاد می‌گیریم که جز در برابر پروردگار جهان هستی، سرِ خود را در برابر هیچ کس خم نکنیم.

ما از نماز درس «صبر»، «مهارت شنیدن»، «دگرپذیری» و «تصمیم‌گیری» می‌آموزیم.

در این مدرسه یاد می‌گیریم که با اِقامه‌ی هر نماز از خدای خود امان‌نامه بگیریم. احادیث نبوی: «مَن صَلَّی الصَّبحَ فَهُوَ فی ذِمَّةِ اللّهِ[2]: کسی که نماز صبح را بخواند، در امان خدا خواهد بود». «مَن تَوَضَّأَ وُضوئی هذا ثُمَّ قامَ یُصَلّی صَلاةَ الظُّهرِ غُفِرَ لَهُ ما کانَ بَینَها وَ بَینَ الصُّبحِ ثُمَّ صَلّی العَصرَ غُفِرَ لَهُ ما کانَ بَینَها وَ بَینَ الظُّهرِ ثُمَّ صَلّی المَغرِبَ غُفِرَ لَهُ ما کانَ بَینَها وَ بَینَ العَصرِ ثُمَّ صَلّی العِشاءَ غُفِرَ لَهُ ما کانَ بَینَها وَ بَینَ المَغرِبِ ثُمَّ لَعَلَّهُ یَبیتُ یَتَمَرَّغُ لَیلَتَهُ ثُمَّ إن قامَ تَوَضَّأَ فَصَلَّی الصُّبحَ غُفِرَ لَهُ ما کانَ بَینَها وَ بَینَ العِشاءِ وَ هُنَّ الحَسَناتُ یُذهِبنَّ السَیِّئاتِ[3]: کسی که مثل من وضو بگیرد و به نماز بایستد و نماز ظهر را بخواند، گناهان مابین صبح و ظهر او بخشیده می‌شوند و چنان‌چه نماز عصر را بگزارد، گناهان مابین ظهر و عصر او بخشیده می‌شوند و چنان‌چه نماز مغرب را بگزارد، گناهان مابین عصر و مغرب او بخشیده می‌شوند و چنان‌چه نماز عشاء را بگزارد، گناهان مابین مغرب و عشاء او بخشیده می‌شود و چه بسا شب را در خواب با غلت زدن سپری نماید اما چنان‌چه برای وضو برخیزد و نماز صبح بگزارد، گناهان مابین عشاء و صبح او بخشیده می‌شوند؛ اینها حَسَناتی هستند که سیّئات را می‌زدایند».

پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) در سن 63 سالگی وفات کردند و حالا می‌دانیم که انسان تا این سن، در اوج عطاء و باردهی است اما از 63 سالگی به بعد، دوران اُفول و زوال مغز شروع می‌شود. پس آغاز شکوفایی و باردهی، به چند سالگی برمی‌گردد؟ آموزش را در بریتانیا از 5 سالگی و در برخی از کشورهای اوپایی از 6 سالگی شروع می‌کنند. اما در سوئد و فنلاند که موفق‌ترین نظام آموزشی را دارند، آموزش از 7 سالگی آغاز می‌گردد. 6 سالگی دوره‌ی پیش دبستانی است که آن را «سال صفر» می‌نامند. در این دوره کودک را به تحصیل علم علاقمند می‌سازند و با انواع بازی و سرگرمی، استرس‌ او را از بین می‌برند. دوره‌ی «آموزش اجباری» (Compulsory Education) از 7 سالگی شروع می‌شود. در استرالیا و هند و بریتانیا و ایرلند، آموزش اجباری از 10 سالگی آغاز می‌گردد. پیامبر خدا (صلى الله عليە وسلم) فرموده‌اند: «مُروا أولادَکُم بِالصَّلاةِ وَ هُم أَبناءُ سَبعِ سِنینَ و اضرِبوهُم عَلَیها وَ هُم أَبناءُ عَشرٍ[4]: فرزندانتان را در هفت سالگی به نماز فرمان دهید و در ده سالگی آنان را به خاطر [انجام ندادن] نماز، تنبیه کنید». این جا هم نماز در 10 سالگی اجباری می‌شود و قابل اِغماض نیست. همان گونه که ترجیح می‌دهیم فرزندانمان در مدارس نمونه درس بخوانند،  باید تلاش کنیم از مدرسه‌ی نماز هم محروم نشوند. آنها درس‌های مهم زندگی را در مدرسه‌ی نماز فرامی‌گیرند. اُمَّت «ٱقۡرَأۡ»[5] باید از هر جهت آماده گردد و در سطوح مختلف فردی و خانوادگی و اجتماعی،  تعلیم و تربیت شود. خدای متعال نیز در قرآن فرموده است: «وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱصۡطَبِرۡ عَلَيۡهَا[6]: و خانواده‌ات را به نماز فرمان ده و خود بر آن شكيبا باش». رایج شدن نماز در خانواده و پایداری بر نماز، دستور‌العملی است که مورد تأکید خدا و پیامبر ارجمند او قرار گرفته است.