شاید عدّه‌ای هُشدارهای دنیای غرب را نسبت به پیامدهای اسراف و پرخوری، یک ابتکار عمل تلقی نمایند! اما در حقیقت، اولین دولتی که به طور دقیق و برنامه‌ریزی شده مردم را به خودداری از اسراف فراخوانده است، دولت اسلامی مدینه به رهبری پیامبر خدا ﷺ بوده است.  پیامبر خدا ﷺ علاوه بر این که به مسلمانان یاد می‌داد کالاها را بیش از حدّ نیاز انبار نکنند، از آنان درخواست می‌نمود که مازاد بر نیاز خود را به بینوایان ببخشند و آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی و روانی آن را لحاظ کنند و از ثواب اُخروی نیز بهره‌مند شوند. پیامبر خدا ﷺ می‌فرمودند: «مَن کانَ مَعَهُ فَضلُ ظَهرٍ فَلیَعُد بِهِ علَی مَن لا ظَهرَ لَهُ وَ مَن کانَ لَهُ فَضلُ زادٍ فَلیَعُد بِهِ علَی مَن لا زادَ لَهُ[1]: هر کس با خود مَرکبِ اضافی دارد، آن را در اختیار کسی بگذارد که مرکب ندارد هر کس توشه‌ی اضافی با خود دارد، آن را به کسی بدهد که توشه ندارد». نیاکان ما سنّتِ پیامبر خدا ﷺ را در این باره رعایت می‌کردند و آثار آن در رفتارشان تبلور یافته بود. چنان که اگر کسی گذارش به روستاهای کُردستان می‌افتاد و اهالی روستا می‌فهمیدند جایی ندارد برود، او را به خانه‌ی خود دعوت می‌کردند و از او به خوبی پذیرایی می‌کردند.

شاید عدّه‌ای تصور نمایند اسراف، صِرفاً دور انداختن مازاد بر نیاز است. اما در واقع اسراف این است که تمام خواسته‌هایمان را برآورده سازیم و هر چه را که دلمان خواست، بخوریم! اگر حدّ و مرزی را برای نفس خود تعریف نکنیم، خواسته‌های نفس نامحدود خواهد بود و هیچ سود و زیان و خوب و بدی را رعایت نمی‌کند! لذا باید برای نفس خود، حدّ و مرزی تعیین بکنیم.

اکنون ملاحظه می‌فرمایید که بعد از سپری شدن ساعاتی از شب، عدّه‌ای به غذاخوری‌های سطح شهر مراجعه می‌کنند و نه برای رفع گرسنگی بلکه برای تلذذ بیش‌تر غذای آماده و یا کله‌پاچه می‌خورند! و اگر علت این کار را از خودشان بپرسید، می‌گویند: «هوس کرده بودم»! این در حالی است که کله‌پاچه یک غذای بسیار سنگین است و خوردنش عوارض متعددی دارد؛ از جمله تکه‌های روده که بسیار دیر هضم است و دستگاه گوارش را به شدّت تحتِ فشار قرار می‌دهد. تازه در حالتِ معمول، این گونه است و در شب، مشکل آفرین‌تر خواهد بود.

یک بار «جابر ابن عبداللّه» در حالی که مقداری گوشت خریده بود و به خانه می‌رفت، با «عمر ابن خطّاب» رو به رو شد. «عمر» پرسید: جابر! چه با خود داری؟ «جابر» گفت: گوشت است؛ هوس گوشت کرده بودم و مقداری خریدم. «عمر» گفت: مگر هر چه را دلت خواست، باید بخری؟ نمی‌ترسی در زُمره‌ی کسانی قرار بگیری که خداوند در باره‌ی آنان فرموده است: «وَيَوۡمَ يُعۡرَضُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ عَلَى ٱلنَّارِ أَذۡهَبۡتُمۡ طَيِّبَٰتِكُمۡ فِي حَيَاتِكُمُ ٱلدُّنۡيَا وَٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِهَا فَٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَسۡتَكۡبِرُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَبِمَا كُنتُمۡ تَفۡسُقُونَ[2]: و آن روز که کافران را بر آتش دوزخ عرضه می‌کنند [و به آنها گفته می‌شود]: نعمت‌ها و لذّت‌های زندگی دنیایتان را صرف کردید و از آنها بهره‌مند شدید اما امروز به خاطر خودبزرگ‌بینی ناحق در زمین و گناهانی که انجام دادید، عذابِ خِفّت‌بار جزایتان است».[3]

باید هر از گاهی در برابرِ خواسته‌های نفس خود بایستید و بگویید: «کافی است ... لازم نیست». باید مهارِ نفستان را در دست بگیرید و برایش حدّ و مرز، تعیین کنید.

«ابوبکر صدّیق» می‌گفت: من از خانواده‌ای که مخارج سه روزش را در یک روز تمام می‌کند، بدم می‌آید؛ انسان آن گاه که آخرین لقمه‌های روزی‌اش را تمام کرد، ناگزیر به ترکِ دنیا خواهد گشت.

پرخوری، انسان را به انواع بیماری‌ها مثل: دیابت، آنژین صدری[4] (Angina)، سکته و ... مبتلا می‌سازد. گاهی همین بیماری‌ها باعث می‌شوند برای همیشه از مجموعه‌ای از غذاها محروم شوید. لذا اجازه ندهید هوس‌های آنی، شما را از نعمت‌های همیشگی محروم سازند! به جای آن که غذای چند روز را در یک روز بخورید و بیمار شوید و سال‌ها از انواع خوراکی‌ها محروم بمانید، هوای نفستان را مهار کنید و کمتر بخورید.

مسلمانان در گذشته مقیّد به سنّت «پرهیز از اسراف» بودند اما امروز متأسفانه تهیدستانِ ممالک اسلامی، بی‌شمارند. میلیون‌ها مصری در قبرستان‌ها می‌خوابند و میلیون‌ها مسلمانِ آفریقایی از دستِ گرسنگی می‌نالند؛ چون دستورهای نهی از اسراف و تبذیر در لابلای قرآن و کتاب‌های حدیث، محبوس گشته‌اند و به قلمرو زندگی آنها راه نیافته‌اند!

دو جوان مصری وقتی دیدند جمعیت انبوهی از مردم گرسنه هستند، تصمیم گرفتند راه حلّی پیدا کنند. آنها به رستوران‌ها می‌رفتند و از آنها اجازه می‌گرفتند مازاد غذاهایی را که دور می‌ریختند، جمع‌آوری نمایند و آن را در میان نیازمندان توزیع کنند. موفقیت آنها در این طرح، موجب گردید ده‌ها و حتی صدها جوان دیگر هم وارد طرح آنها شوند. دیری نپایید که این طرح، مرزهای مصر را درنوردید و در چند کشور اسلامی دیگر نیز به اجرا درآمد. هم‌اینک مجموعه‌ای از جوانان و سازمان‌ها در عربستان سعودی، به اجرای این پروژه مشغولند.

کُردستان هم به انجام این طرح، نیاز دارد. اگر بتوانیم مازاد غذای رستوران‌ها را به درستی جمع‌آوری کنیم، خواهیم توانست غذای هزاران دانشجو و آواره را تأمین نماییم.