اسراف و تبذير

خوردن در اصل برای آن است که نیاز بدن به انرژی جهت انجام فعالیت‌های زندگی تأمین گردد. اما اگر خوراک به روش درست مصرف نشود، مایه‌ی رنج و بیماری خواهد بود و ممکن است بزرگ و کوچک و شهر و روستا و ملّت‌ها و کشورها را دچار مشکل بکند.

گرچه تهیه‌ی غذا سخت است اما مصرف صحیح آن به مراتب سخت‌تر و مهم‌تر می‌باشد. طبق اطلاعیه‌ی سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (FAO)[1]سالیانه 847 تُن خوراک یعنی تقریباً غذای مورد نیاز یک‌هشتم انسان‌های روی زمین دور ریخته می‌شود و این در حالی است که رسانه‌ها اعلام می‌کنند میلیون‌ها نفر در نقاط مختلف دنیا دچار گرسنگی هستند.

مشکل تنها در دور ریختن خوراکی‌ها نیست؛ یک‌سوم خوراکی‌هایی که دور می‌ریزیم، محیط را هم آلوده می‌کنند و آن‌گاه که این رویه به صورت عالمگیر درآید، عواطف و وجدان انسان‌ها نیز به تدریج در قبالِ همنوعانشان فروکش می‌کند و این پدیده به مراتب نگران کننده‌تر از اسراف و تبذیر است.

باید این فرهنگ در میان ما نهادینه شود که هنگام خرید خوراکی‌ها ابتدا خوب فکر کنیم و از ضرورت نیاز به آنها مطمئن شویم و سپس اقدام به خرید نماییم. این قضیّه را نباید دست کم گرفت. هنگام خرید باید دریابیم که آیا آن خوراکی را واقعاً مصرف می‌کنیم؟ آیا تا وقت مصرف، تاریخ آن منقضی نمی‌گردد؟ آیا سالم و بهداشتی است؟ آیا مقداری که می‌خریم، بیش‌تر از نیاز ما نیست؟ آیا باعث آلودگی محیط نخواهد شد؟

تا وقتی که چیزی را نخریده‌ایم، در قبالِ آن مسئول نیستیم اما بعد از خرید، مسئولیت داریم و باید آن را به درستی مصرف کنیم و  از اسراف و تبذیر خودداری نماییم. امروزه متأسفانه غذایی که دور می‌ریزند، بیش از غذایی است که وارد معده می‌شود! این در حالی که روز قیامت باید در برابر تک‌تک نعمت‌ها پاسخگو باشیم: «ثُمَّ لَتُسۡ‍َٔلُنَّ يَوۡمَئِذٍ عَنِ ٱلنَّعِيمِ[2]».

کشورهای غربی در صدد برآمده‌اند فروشگاه‌ها را مؤظف نمایند مواد غذایی را در حدّ مصرف، دپو کنند چون هم سرمایه‌هایشان هدر نمی‌رود و هم محیط را سالم‌تر نگاه می‌دارند. وقتی تاریخ مصرف یک ماده‌ی خوراکی منقضی می‌گردد، تبدیل به سمّ می‌شود.

باید بتوانیم غذایی را که می‌خوریم، هضم کنیم و انرژی لازم را از آن بگیریم. انرژی حاصل از مصرف هر ماده‌ی خوراکی نیز معلوم است. پرخوری، هنر نیست؛ این که کمّیت خوراک بتواند کالری مورد نیاز بدن را تأمین کند، کافی است.

اگر امروزه جمعیت انبوهی از بشریت دچار فقر شده است، پیامد تنگ‌چشمی و حرص‌ورزی طبقه ثروتمند و بهره‌برداری نادرست فقرا از کمک های آنها است. اگر هر کس به اندازه‌ی توان انفاق کند و به اندازه‌ی نیازش مصرف نماید، فقر در جوامع بشری ریشه‌کن می‌گردد.

اگر هر کس در غذایش فقیری را شریک بکند، درخواهد یافت که مشکلی پیش نمی‌آید و هر دو می‌توانند به راحتی زندگی کنند. پیامبر خدا فرموده‌اند: «طعام الواحد یکفی الإثنین و طعام الإثنین یکفی ألأربعة و طعام ألأربعة یکفی الثمانیة[3]: غذای یک نفر، دو نفر را و غذای دو نفر، چهار نفر را و غذای چهار نفر، هشت نفر را کفایت می‌کند». انفاق در هر حدّ ممکن، ارزشمند است و ما نباید نگران نقصان مال و گرسنگی در اثر انفاق باشیم. باید ببخشیم تا خدای بزرگ هم ما را ببخشاید. خدای متعال به ویژه در مورد کسانی که به اطعام نیازمندان می‌پردازند، فرموده است: «وَيُطۡعِمُونَ ٱلطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ مِسۡكِينٗا وَيَتِيمٗا وَأَسِيرًا. إِنَّمَا نُطۡعِمُكُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُكُورًا. إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوۡمًا عَبُوسٗا قَمۡطَرِيرٗا. فَوَقَىٰهُمُ ٱللَّهُ شَرَّ ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمِ وَلَقَّىٰهُمۡ نَضۡرَةٗ وَسُرُورٗا[4]: و غذا را با ین که به آن علاقه دارند، به مسکیین و یتیم و اسیر می‌دهند. [و می‌گویند]: ما شما را به خاطر خدا اطعام می‌کنیم و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم. ما از پروردگارمان هراسانیم در آن روزی که عبوس و سخت است. [به خاطر این نیّت و عملکرد] خداوند آنان را از شرّ آن روز نگه می‌دارد و آنها را می‌پذیرد در حالی که غرق در شادی و سرورند».

چنان‌چه بتوانیم رفتار غذایی‌مان را اصلاح کنیم، به اهداف متعددی دست خواهیم یافت: اولاً می‌توانیم خدای بزرگ را به آسانی از خود خشنود سازیم و ثانیاً نیاز مستمندان را برطرف می‌کنیم و ثالثاً از این که توانسته‌ایم به همنوعان خود کمک کنیم، وجدانی آسوده خواهیم داشت و رابعاً به سلامت محیط زیست کمک می‌کنیم و خامساً از بسیاری از بیماری‌ها محفوظ می‌مانیم و  پیشگیری، جای درمان  را می‌گیرد.



[1] . (Food & Agriculture Organization)

[2] . تکاثر- 8

[3] . صحیح مسلم 2059، سنن الترمذی 1820.

[4] . انسان- 8 تا 11

 1371

موضوع مرتبط

آدابِ خوردنِ پیامبر خدا ﷺ

آدابِ آشامیدنِ پیامبر خدا ﷺ

رژیم غذایی حکیمانه‌ی پیامبر خدا ﷺ

تغذیه‌ی برنامه‌ریزی شده

غذای پیامبر ﷺ

چگونه و چقدر بخوريم؟

نسبت خوراك

اسراف و تبذير

پرخورى

چاقى

123