موضوع دیگری که باید در برنامه‌ی غذایی پیامبر ﷺ مورد بحث قرار گیرد، نانی است که مصرف می‌کرده‌اند. چون هم اکنون در کُردستان نان از اهمیّت بسیاری برخوردار است و مردم، اغلب غذاها را با نان می‌خورند.

«ابوحازم» می‌گوید: از «سهل پسر سعد» که صحابی پیامبر خدا ﷺ بود، پرسیدم: آیا پیامبر نان تهیه شده از آرد سفید می‌خوردند؟ پاسخ داد: پیامبر خدا ﷺ از زمان بعثت تا وفات، آرد سفید ندیدند؛ ما پس از آسیا کردنِ جو آن را فوت می‌کردیم تا در حدّ امکان پوسته‌های آن جدا گردد سپس آن را خمیر می‌کردیم و از آن نان می‌پختیم.[1] این که پیامبر خدا ﷺ از آرد سفید استفاده نکرده‌اند، حتماً حکمتی دارد و - چنان که قبلاً گفته شد - آرد صفر در واقع یک نوع سمّ سفید است و ضررهای بسیار دارد و لذا باید از آرد سبوس‌دار استفاده کرد. پیامبر خدا ﷺ از زمان بعثت تا وفات فقط از آرد جو استفاده کرده‌اند. تا مدتی قبل باور عمومی مردم این بود که نانِ جو، مختصِ بینوایان می‌باشد اما علم پزشکی جدید دریافته است که نان جو بسیار مهم است. چنان‌چه دانه‌های گندم یا جو  با سبوس آنها آسیا گردد، آرد تیره یا سبوس‌دار حاصل می‌شود اما اگر سبوس آنها گرفته شود، تبدیل به آرد سفید خواهد شد. امروزه مردم ما بخش مفید آرد یعنی سبوس آن را به حیوانات می‌دهند و باقی‌مانده‌ی آن را که به تنهایی کاملاً مضرّ و در واقع سمّ سفید است، خودشان مصرف می‌کنند. درست این است که آرد گندم یا جو، سبوس‌دار باشد و از چنین آرد تیره‌ای، نان تهیه شود تا نان مفیدی مصرف کنیم. چون سبوس گندم یا جو حاوی ماده‌ی آنتی اکسیدان (Antioxidant) است که ضد سرطان و ضد کلسترول می‌باشد و سرشار از فیبر (Fiber) و عناصر روی و آهن است و به این جهت است که درصد «آنمی» (Anemia) در جوامع ما بالا است . فواید استفاده از آرد سبوس‌دار فقط در موارد فوق محدود نمی‌گردد بلکه فواید زیر را هم دارد:

1-لطافت پوست را حفظ می‌کند.

2-از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری می‌کند.

3-ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

4-مانع از التهاب مفاصل می‌شود.

5-پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.

6-میزان چربی و کلسترول خون را کاهش می‌دهد.

7-مانع از ابتلاء به کولونیت می‌شود و ما را از سرطان کولون و معده حفظ می‌نماید.

8-احتمال ابتلاء به دیابت (Diabetes) را کاهش می‌دهد و میزان قند خون را پایین می آورد.

9-عامل جلوگیری از ابتلاء به برخی از بیماری‌های قلبی است.

10-از ابتلاء به سرطان سینه جلوگیری می‌کند.

11-از بروز علائم پیری جلوگیری می‌کند.

علت اصلی ابتلای ما به بیماری‌های طولانی‌مدت مثل دیابت و چربی خون و فشار خون و غیره به مصرف فراوان آرد سفید بر می‌گردد و گناه این کار را خودمان باید گردن بگیریم. چون آن گونه که رهنمودهای تعبّدی را به کار بسته‌ایم، نخواسته‌ایم رهنمودهای نبوی را در خصوص تغذیه مورد استفاده قرار دهیم.

امروزه در اروپا به نان جو اهمیت بسیار می‌دهند. برای آنان که از اروپا بازگشته‌اند آرد جو بسیار ارزشمند است و مشاهده می‌کنید مرتباً آرد جو می‌خرند. اگر از آنها علت کارشان را بپرسید، بلافاصله می‌گویند: در اروپا قیمت آرد و نان جو بالا است؛ چون در آن جا همه از این آرد استفاده می‌کنند و همه‌ی آنها می‌دانند چه نقش عمده‌ای در سلامتی انسان دارد و لذا به آن اهمیت بسیار می‌دهند. امیدواریم نانوایی‌های ما از این پس به نان جو خیلی اهمیت بدهند البته نان جوی که آرد آن، سبوس‌دار باشد.

اگر دارویی را از داروخانه بخرید که حاوی فیبر باشد، ملاحظه می‌فرمایید که در لیست ترکیبات داخل بروشور آن نام یا تصویر گُلِ جو وجود دارد. یعنی در واقع سبوس جو را پودر کرده‌اند و به صورت کپسول درآورده‌اند و به عنوان دارو تحویل بیمار ما داده‌اند. به عبارت دیگر همان ماده‌ای را که معمولاً دور می‌ریزیم، با چند برابر قیمت خریده‌ایم و باید به صورت کپسول مصرف کنیم؛ البته این بار نه به خاطر فواید آن بلکه باید آن را به عنوان دارو مصرف کنیم.

«اُمّ‌ایمن» روایت می‌کند مقداری آرد را الک کردم و به صورت خمیر درآوردم تا از آن برای پیامبر خدا ﷺ نان بپزم. پیامبر ﷺ فرمودند: «این چیست؟» عرض کردم: خوراکی است که ما در سرزمین خود درست می‌کردیم و اکنون می‌خواهم از آن برای شما نان بپزم. پیامبر ﷺ فرمودند: «رُدِّیه فیه ثُمَّ اعجنیه[2]: سبوس جدا شده‌ را به آن برگردان و خمیر را دوباره ورز بده». اگر این رهنمود دقیق معجزه نیست، چگونه پیامبر خداوند ﷺ به آن پی برده‌اند؟! در آن روزگار که علم پزشکی مثل امروز پیشرفت نکرده بود تا فواید آرد سبوس‌دار را برملا سازد. واقعیت این است که پیامبر خدا ﷺ این رهنمودها را از پروردگار خود گرفته بود.

گاهی پیامبر خدا نان خالی خورده‌اند اما اکثر اوقات هم آن را با غذا خورده‌اند. امروزه ما به غلط نان را با برنج می‌خوریم که هر دوی آنها سرشار از کربوهیدرات هستند. یک مرد پاکستانی به دخترش که او را به عقد یک جوان کُرد درآورده بود، گفت: «عجیب‌ترین چیزی که در میان قوم کُرد خواهی دید، این است که برنج را با نان می‌خورند!».

امیدوارم این رویه‌ی غذایی را کنار بگذاریم و دریابیم که نان را باید با چه چیزهایی مصرف کنیم.

خدا رحمت کند «مَحوی» شاعر (متوفای 1906م) را که گفته است:

له گه‌ل ئه‌م ئیحتیشامه زوهدی دونیایی ته‌ماشا که

که یه‌ک له‌ت نانی جو بوو قووتی یا خورما دو سی دانه

«با آن همه احتشام، زُهد دنیایش را بنگرید که قوت او پاره ای نان جو یا دو سه عدد خرما بود».