به طور کلّی در ارتباط با غذا در دو حالت، بیماری ایجاد می‌شود: 1-نرسیدن مواد غذایی لازم به بدن. چنان که فرد مثلاً ویتامین‌ها و گروه‌های غذایی را نخورد و یا مبتلا به سوء تغذیه باشد 2-پرخوری.

در کشورهای ما سوء تغذیه، شایع نیست و معمولاً کسانی دچار سوء تغذیه می‌شوند که مشکلات گوارشی داشته باشند. معضل ما، پرخوری است.

تغذیه‌ی صحیح برای مبتلا نشدن به بیماری و یا نوعی درمانِ بیماری است. پس از مدّت‌ها مطالعه به این نتیجه رسیده‌ام که در طبِ نبوی برای هر بیماری، یک درمان مطرح شده است. مثلاً برای ناراحتی‌های معده و روده، مصرفِ شیر و عسل و برای التهابِ مفاصل، مصرفِ خرما و برای ناراحتی چشم، گزانگبین مقرّر شده است. خوراکی‌های توصیه شده از سوی پیامبر خدا ﷺ یا برای پیشگیری هستند و یا جنبه‌ی درمانی دارند.

از نقطه نظرِ علم پزشکی جدید، سیستم تغذیه باید به گونه‌ای باشد که انسان‌ها را از بیماری حفظ کند. پیامبر خدا ﷺ نیز به این موضوع اهتمام بسیار داده‌اند. گاهی راننده‌ی یک خودرو می‌داند که عیب از خودرو او نیست بلکه عیبِ کار به نوع سوخت آن برمی‌گردد و لذا باید به فکر جایگزین کردنِ سوختِ بهتر باشد. در برنامه‌ی غذایی پیامبر خدا ﷺ هم اِشکالاتِ خوراکی لحاظ شده‌اند و هم برای مشکلاتِ حاصله، درمان مقرّر شده است.

انسان‌ها به طورِ عامّ و مسلمانان به طورِ خاص باید آگاه باشند که چه می‌خورند؟ چه اندازه می‌خورند؟ و چرا می‌خورند؟ مشکل امروز ما این است که می‌خوریم و نمی‌دانیم چرا؟ و زیاد هم می‌خوریم! اگر بیمارستان‌ها و کلینیک‌های ما مملو از بیمارند، به آن جهت است که رستوران‌ها و کافه‌های ما مملو از مشتری‌اند! و نیک می‌دانیم که غذای آنها غالباً سالم نیستند ... ما هم که در حدّ طبیعی غذا نمی‌خوریم! هر وقت از ازدحام درونِ رستوران‌ها و کافه‌ها کاسته شود، قطعاً از ازدحام درون بیمارستان‌ها نیز کاسته خواهد شد.

امروزه علم پزشکی در تلاش است جلو پرخوری را بگیرد و انسان‌ها را به تناولِ غذای سالم فراخواند. به عبارت دیگر می‌خواهد به جای درمان بیماری‌ها، سراغِ علل آنها برود و بدیهی است که منشأ اغلب بیماری‌ها تغذیه‌ی ناسالم است. اگر چنین اراده‌ای در توده‌های مردم شکل بگیرد، مسلّماً درآمد ملّی افزایش خواهد یافت و همه از آن سود خواهند برد. این دستاورد علم پزشکی که بعد از تجارب و تحقیقات فراوان حاصل شده است، از مدت‌ها قبل در برنامه‌ی غذایی پیامبر خدا ﷺ لحاظ شده است. روایتی از اُمّ‌المؤمنین «عائشه» داریم که شاید اکثراً آن را به درستی نفهمیده‌ایم. ایشان روایت می‌کنند: «گاهی قرصِ کاملِ ماه را سه بار در خلال دو ماه می‌دیدیم و در هیچ یک از منازل پیامبر خدا ﷺ آتشی برای پخت و پز روشن نمی‌شد و غذایمان فقط آب و خرما بود. البته گاه گاهی همسایگان برای پیامبر خدا ﷺ شیر می‌فرستادند و از آن شیر، می‌نوشیدیم».[1] عدّه ای ممکن است تصور نمایند که خانواده‌ی پیامبر ﷺ در آن مدّت طولانی، غذا نمی‌خورده‌اند! اما اهل تخصص، فهم دیگری از روایت دارند و آن را نشانه‌ی اهتمام ورزیدن آن خاندانِ گرامی به تغذیه‌ی سالم و حفظ سلامتی خود تلقی می‌کنند. دکتر «اندرو ویل» (Andrew Weil)[2] - که یک پزشک حاذق و مشهور آمریکایی در موضوع تغذیه است - تلاش می‌کند برای مشکلاتِ اساسی عصرِ کنونی در حوزه‌ی تندرستی، راه حلّی بیابد. او تحقیقات متعددی را انجام داد و با ناکامی مواجه شد. سرانجام کتابی تحتِ عنوان: «هشت هفته برای دستیابی به تغذیه‌ی مطلوب» (8 weeks to optimum eating health) نوشت. به باورِ او اگر کسی بتواند برنامه‌ی غذایی‌اش را به مدّتِ هشت هفته (دو ماه) رعایت کند، بدنش پاک می‌گردد و در مسیر تندرستی قرار می‌گیرد. او در پایانِ کتاب، اعتراف می‌نماید برنامه‌ی غذایی‌اش را از همان روایتِ اُمّ‌المؤمنین «عائشه»  استنباط کرده است. کسی که شیر و خرما و آب مصرف می‌کند، دچار کمبود پروتئین و کربوهیدرات و چربی و مواد معدنی و نمک و ویتامین نمی‌شود. دکتر ویل در آن کتاب، رعایت چند نکته‌ی مهم را تذکر داده است از جمله: «غذای مصنوعی نخوریم»، «جز روغن زیتون، تمام چربی‌ها‌ را کنار بگذاریم»، «هر روز، ورزش بکنیم» ... کار و رفت و آمد به مساجد و نماز خواندن و عیادتِ بیماران و ... را می‌توان برای مسلمانان نوعی تحرّک و ورزش به حساب آورد.  دکتر ویل زمانِ خاصی را نیز برای تنفس هوای تازه و تقویت روح  که از سوی ما با  نماز و نیایش حاصل می‌گردد؛ چنان که پیامبر خدا ﷺ به «بِلال» می‌فرمودند: «أقِمِ الصَّلاةَ أَرِحنا بِها[3]: برای نماز اذان بگو و ما را با آن آسوده گردان».

ملاحظه می‌فرمایید که یک پزشک مشهور آمریکایی، حدیثِ نبوی را مبنای کارِ پژوهشی خود قرار می‌دهد و درستی آن را از جهت علمی، نشان می‌دهد اما جدیداً در کشورهای ما کسانی به ردّ احادیث روی می‌آورند و با عقل محدود خویش به قضاوت در مورد آنها می‌پردازند.