چاقی (Obesity)، دلمشغولی صدها میلیون نفر است و هزینههای هنگفت دارد و حکومتهای بسیاری از دستِ آن به ستوه آمدهاند و هزاران پژوهش و تلاش برای درمان آن به عمل آمده است.
گرچه عواملی مثل وراثت در چاق بودن مؤثر هستند اما عامل اصلی چاقی، پرخوری است. مواد غذایی زائد بدن در زیر پوست جمع میشوند و ایجاد چاقی میکنند.[1] کُردها از قدیم گفتهاند: «کسی که پرخوری بکند، عمری کوتاه خواهد داشت». قطعاً نیاکان ما این سخن را بیپایه و ناآزموده نگفتهاند و به نظر میرسد بازتابی از توصیههای نبوی باشد و میتوان دریافت که کُردها به توصیههای پیامبر خدا ﷺ اهتمام فراوان دادهاند.
منشأ اغلب بیماریها، چاقی است. کبد چرب، دیابت، انفارکتوس، اُستئوآرتریت[2] (Osteoarthritis) و دیسکوپاتی میتوانند از عوارض چاقی باشند. حتی ممکن است گاهی سنِ فرد بالا نباشد اما بدنش نتواند وزنِ اضافی ناشی از چاقی را تحمل نماید و به بیماری مبتلا گردد. بدنِ انسان با چاقی، سازگاری ندارد و نمیتواند وزنِ اضافه را بدون عارضه تحمل کند. بدنِ انسان را خداوند این گونه آفریده است تا به تنبلی و پرخوری روی نیاورد!
اغلب بیماریها به منطقهی دوازدهه (Duodenum) مربوط میشوند. بسیاری از بیماران نیز از مشکلاتِ کولون رنج میبرند و بدیهی است که علت اصلی این بیماریها پرخوری است. در اثر پرخوری، بخشی از مواد غذایی در بدن انبار میشوند و به تدریج در بدن، اسید میسازند و باکتریها فعال میشوند و تولید گاز میکنند و حاصل آن، بیماری و درد و بیقراری خواهد بود.
در زمان جاهلیت، مردم به تنومند بودن افتخار میکردند و به بدنشان اهمیت فراوان میدادند. منافقان نیز در عصر پیامبر ﷺ به فربه و تنومند بودنشان فخر میفروختند! قرآن گزارش میدهد: «وَإِذَا رَأَيۡتَهُمۡ تُعۡجِبُكَ أَجۡسَامُهُمۡ[3]: و چون آنان را ببينى، ظاهرشان تو را به تعجّب وا مىدارد». پیامبر خدا ﷺ فربه شدن را یکی از عادات ناپسند نسلهای آینده برمیشمرد: «خیرُ النّاسِ قَرنی ثُمَّ الّذین یَلونَهُم ثُمَّ الّذین یَلونَهم ... إنَّ بعدَکُم قوماً یَخونونَ و لایُؤتمنونَ و یَشهدونَ و لایَستَشهَدونَ و یَنذِرونَ و لایَفونَ وَ یَظهَرُ فیهِمُ السُّمَنُ[4]: معاصرانِ من و دو نسل بعد از آنها، بهترین مردمان خواهند بود ... پس از شما مردمی میآیند که خیانت میورزند و امانتدار نیستند و بدون آن که از آنها شهادت بخواهند، شهادت میدهند و نذر میکنند و به نذرشان وفا نمیکنند و چاقی در میانشان رایج میگردد». ملاحظه میفرمایید که پیامبر خدا ﷺ «چاقی» را در ردیف صفات ذمیمه، قرار دادهاند.
گرچه اکثر ما مسلمانان این احادیث را شنیدهایم اما حداقل 70% از ما اضافه وزن داریم و این یکی از نشانههای نزدیک بودن قیامت است.
خدای متعال فضای قفسه سینهای (Thoracic) را با دندهها احاطه کرده است و امکان افزایش حجم در این فضا نیست. جمجمه (Skull) هم اجازهی توسعه به بافت داخل خود نمیدهد. در واقع تنها شکم (Abdomen) است که به چاق شدن میدان میدهد و اضافه وزن غالباً در شکم به وجود میآید. واقعیت این است که هر قدر شکم چاقتر باشد، صاحبِ آن به مرگ نزدیکتر خواهد بود. بدترین نوع خودکُشی در عصر حاضر، پرخوری و چاقی است!
چاقی پدیدهی نامطلوبی است که بعد از وفات پیامبر خدا ﷺ در میان مسلمانان گسترش یافته است. هر ملّتی که سیر بخورد، چاق میگردد و وقتی چاق بشوند، قلبشان ضعیف میگردد و تسلیم هوسهایشان خواهند شد. چون قلب، پادشاه بدن است و ضعیف شدن این پادشاه، مملکتِ او را با مخاطره رو به رو میسازد!
گاهی با کمالِ تعجب دیده میشود کسی که اصلاً گرسنه نیست و آروغ میزند، هوسِ خوردن دارد! نمیدانم چنین کسی از خوردن، چه لذتی میبرَد! این در حالی است که نیاز بدن به خوراک – همان گونه که در حدیث پیامبر خدا ﷺ آمده بود - با چند لقمه، رفع میگردد.
عزیزان من! باید بر هوای نفسِ خود غالب شوید و قبل از آن که معدهی شما اعلام سیری بکند، از خوردن دست بکشید. باید قلب و مغزتان را بر معده و هوسهایتان، مسلّط گردانید. رهنمودهای پیامبر خدا ﷺ را در غذا خوردن رعایت کنید و نگران سلامتی خود نباشید. تا گرسنه نشدهاید، غذا نخورید و وقتی گرسنه شدید، قبل از سیر شدن از خوردن دست بدارید.
[1] . چاقی: تجمع غیر طبیعی و مازاد چربی در بدن است که علاوه بر ایجاد یک ظاهر ناموزون، عوارض و خطرات فراوان دارد. شایعترین روش برای تخمین چاقی، استفاده از فرمول BMI (Body mass index) یا «شاخص تودهی بدن» میباشد که در آن وزن بدن – بر حسب کیلوگرم – بر توان دوم قد – بر حسب متر – تقسیم میگردد و اگر عدد حاصله از 25 بالاتر باشد، اضافه وزن یا چاقی به حساب میآید. (مترجم)
[2] . وقتی که غضروف در تعدادی از مفاصل، تخریب شده باشد. (مترجم)
[4] . صحیح بخاری 2651 ، صحیح مسلم 2535.